Bijelo Polje(Mostar),jer postoji i opcina Bijelo Polje u danasnjoj Crnoj Gori.Podrucje je koje se nalazi s obe strane rijeke Neretve.Sjeverno od Mostara.To je bio skup Srpsko-Hrvatsko-Bosnjackih naseljenih mjesta s popisa iz 1991 godine.Danas, ovaj kraj biljezi skroz drugaciju tendenciju rasta.I ona ide mahom ka strani Bosnjaka.No,analizirajmo prvo ovaj kraj
Bijelo Polje je podrucje sjeverno od Mostara, s obe strane rijeke Neretve, povrsine od oko 200 km2.Uracunao sam i danasnji Federalni dio Zijemlje u Bijelo Polje, koje je mahom skup brda i dolina danas uz jedan zaseok Gornja Zijemlja.Podrucje cine slijedeca naseljena mjesta:Rastani,Vrapcici,Kutilivac,Potoci,Vojno,Humilisani,Zeljusa,Prigradjani i Podgorani te dio Zijemlja(Hansko Polje i Giornja Zijemlja)
Prve statisticke podatke mozemo da nadjemo na 1 popisu iz 1879 godine koje su Austrijanci napravili oko godinu dana nakon okupacije Bosne.Oni tad biljeze slijedecu vjersku strukturu Bijelog Polja
Muslimana oko 565
Pravoslavnih oko 870
Katolika oko 390
Cijeli ovaj kraj je tad imao oko 1820 tak stanovnika.Muslimani su cinili nesto malo vise od 30% ukupnog stanovnistva Bijelog Polja
Tako imamo naseljeno mjesto Vrapcici:36 Muslimana, 214 Pravoslavnih i 69 katolika.Naselje je imalo oko 320 stanovnika, a Muslimani su cinili tek nesto vise od 10% ukupnog stanovnistva naselja Vrapcici
Katolici su imali vecinu u naseljenom mjestu Potoci 274 stanovnika od tog 140 katolika.Iako uz manju opasku da do 2 svjetskog rata.Naseljeno mjesto Vojno nije postojalo, i pisano je kao sastavni dio naselja Potoci.Nakon drugog svjetskog rata pocev od 1953-1991 ovo naselje je samostalno u odnosu na naselje Potoci
Etnicka struktura tad po naseljima je bila slijedeca
Rastani 220 stanovnika:48 Muslimana, 130 Pravoslavnih i 42 Katolika
Vrapcici 319 stanovnika:36 Muslimana,214 Pravoslavnih i 69 Katolika
Kutilivac 201 stanovnika:69 Muslimana, 49 Pravoslavnih i 83 Katolika
Potoci 254 stanovnika:29 Muslimana, 85 Pravoslavnih i 140 Katolika
Humilisani 331 stanovnika:168 Muslimana i 163 Pravoslavna
Zeljusa 120 stanovnika:5 Muslimana i 115 Pravoslavnih
Prigradjani 215 stanovnika:70 Muslimana, 85 Pravoslavnih i 60 Katolika
Podgorani 173 stanovnika:142 Muslimana i 31 Pravoslavni
Kao sto se da vidjeti.Najvece naseljeno mjesto s popisa 1879 godine su Humilisani.Iako, to nije slucaj danas.U mnogim naseljima i nema katolika.Dok naselje Vojno nije ni postojalo tad.
Na slijedecem popisu iz 1885 godine zaticemo slijedecu sliku
Rastani 249 stanovnika:56 Muslimana, 144 Pravoslavnih i 49 Katolika
Vrapcici 385 stanovnika:44 Muslimana,261 Pravoslavnih i 80 Katolika
Kutilivac 232 stanovnika:92 Muslimana, 43 Pravoslavnih i 97 Katolika
Potoci 289 stanovnika:28 Muslimana, 93 Pravoslavnih i 168 Katolika
Humilisani 398 stanovnika:204 Muslimana,173 Pravoslavna i 21 Katolik
Zeljusa 142 stanovnika:3 Muslimana i 139 Pravoslavnih
Prigradjani 305 stanovnika:108 Muslimana, 115 Pravoslavnih i 82 Katolika
Podgorani 184 stanovnika:156 Muslimana i 28 Pravoslavnih
Humilisani su i dalje najvece naseljeno mjesto.Broj Muslimana raste s 565 popisa 1879 na oko 690 popisa 1885.Broj pravoslavnih raste s 870 tak popisa 1879 na oko 970 tak popisa 1885.I oni su prvi koji se priblizavaju cifri od 1000 ovdje.Broj katolika raste s 390 tak popisa 1879 na oko 500 tinjak popisa 1885
Na popisu iz 1895 imamo pak ovakvu sliku
Rastani 300 stanovnika:74 Muslimana, 159 Pravoslavnih i 67 Katolika
Vrapcici 450 stanovnika:68 Muslimana,261 Pravoslavnih i 121 Katolika
Kutilivac 232 stanovnika:106 Muslimana, 47 Pravoslavnih i 143 Katolika
Potoci 411 stanovnika:49 Muslimana, 113 Pravoslavnih i 249 Katolika
Humilisani 503 stanovnika:284 Muslimana,182 Pravoslavna i 37 Katolika
Zeljusa 183 stanovnika:18 Muslimana i 162 Pravoslavnih te 3 katolika
Prigradjani 299 stanovnika:68 Muslimana, 131 Pravoslavnih i 100 Katolika
Podgorani 200 stanovnika:167 Muslimana i 33 Pravoslavnih
Oko 835 Muslimana,1080 Pravoslavnih i 710 Katolika
Posve je vidljivo da izmedju 10 godisnjeg popisnog ciklusa 1885-1895.Katolici su grupa koja najbrze raste.Mahom je to posljedica i dioseljavanja na tada bivsa imanja Bosnjaka.Klasican primjer te price se vidi u naselju Prigradjani gdje broj Muslimana pao, dok je broj katolika i pravoslavnih porastao
Na popisu 1910 i dalje se desava slika i prilika koja rezultira jos vecem broju katolika i pravoslavnih.Kao i smanjenju broja Muslimana.Austrougarska je tezila da se Bosna sustavno katolicizira, sto su dijelom i postigli.Abnormalan rast katolika s 200 000 s popisa 1879 na oko 440 000 popisa 1910, mahom je to posljedica doseljavanja a ne i prirordnog prirastaja.Iako su ljudi i tad imali visok prirastaj, dobar dio cijelog ovog rasta mozemo smatrati kao posljedicu Doseljavanja
Kako period 1 Jugoslavije(1918-1941) Rezultirao je u svega 2 popisa onaj iz 1921 i 1931 godini koji nazalost nisu bili detaljni kao Austrijski popisi i po naseljima.Preskocit cemo taj period jer ne mozemo detaljnije analizirati ovaj kraj.I tu dolazimo do 1961 godine i ponovo imamo ovog puta i nacionalnu pripadnost po naseljima Bijelog Polja
1961 godina.Nakon duge pauze.Bijelo Polje se vraca.
Rastani 957 stanovnika:494 Srba,, 285 Jugoslovena i Muslimana, 170 Hrvata,8 ostalih
Vrapcici 1340 stanovnika:647 Srba,394 Hrvata,286 Muslimana i Jugoslovena i 13 ostalih
Kutilivac 671 stanovnika:123 Srba, 322 Hrvata,225 Jugoslovena i Muslimana, 1 ostali
Potoci 1223 stanovnika:347 Srba,699 Hrvata,166 Muslimana i Jugoslovena i 7 ostali
Humilisani 975 stanovnika:316 Srba,499 Muslimana i Jugoslovena,160 Hrvata
Zeljusa 367 stanovnika:357 Srba i 10 Jugoslovena
Prigradjani 507 stanovnika:283 Srba, 119 Hrvata i 194 Muslimana i Jugoslovena, 1 Ostali
Podgorani 573 stanovnika:104 Srba,8 Hrvata i 461 Muslimana i Jugoslovena
Bijelo Polje te 1961 godine ima oko 2000 Hrvata,oko 2030 Jugoslovena i Muslimana te 2660 Srba
Popis iz 1961 treba uzeti s rezervom, zbog nejasnog statusa Bosanskih Muslimana te 1961 godine koji ce se popraviti na popisu iz 1971 godine
Rastani 1085 stanovnika:555 Srba, 213 Hrvata,312 Bosnjaka i 5 ostalih
Vrapcici 1711 stanovnika:824 Srba,432 Hrvata,408 Bosnjaka i 47 ostalih
Kutilivac 765 stanovnika:120 Srba, 370 Hrvata,273 Bosnjaka i 2 ostala
Potoci 1815 stanovnika:525 Srba,888 Hrvata,384 Bosnjaka i 18 ostalih
Humilisani 1150 stanovnika:378 Srba,149 Hrvata i 619 Bosnjaka,te 4 ostala
Zeljusa 528 stanovnika:515 Srba,2 Hrvata i 11 Bosnjaka
Prigradjani 708 stanovnika:362 Srba, 110 Hrvata i 236 Bosnjaka
Podgorani 606 stanovnika:97 Srba i 509 Bosnjaka
Bijelo Polje te 1971 godine ima 3380 Srba,2370 tak Hrvata i 2740 tak Bosnjaka
Srbi dominiraju u vecini naselja.No,vidi se trend rasta Bosnjaka u nekim naseljima tipa Kutilivac, Potoci, koje cemo kasnije obraditi
Tu sad dolazimo do popisa iz 1981 godine
Rastani 1137 stanovnika:567 Srba, 242 Hrvata,319 Bosnjaka i 9 ostalih
Vrapcici 2101 stanovnika:1326 Srba,397 Hrvata,412 Bosnjaka i 66 ostalih
Kutilivac 1046 stanovnika:131 Srba, 506 Hrvata,402 Bosnjaka i 7 ostalih
Potoci 2514 stanovnika:725 Srba,1102 Hrvata,663 Bosnjaka i 24 ostalih
Humilisani 1150 stanovnika:378 Srba,149 Hrvata i 619 Bosnjaka,te 4 ostala
Zeljusa 756 stanovnika:732 Srba,5 Hrvata i 9 Bosnjaka,te 10 ostalih
Prigradjani 795 stanovnika:480 Srba, 64 Hrvata i 250 Bosnjaka,1 ostali
Podgorani 620 stanovnika:79 Srba i 541 Bosnjaka
Racunajuci i naselje Vojno tu imamo ovog puta
Hrvata oko 2800
Srba oko 4500
Bosnjaka oko 3210
Bijelo Polje dozivljava demografska kretanja u korist Bosnjaka, pri put nakon dolaska Austrije s ovih prostora.A, to se desava bas cudno na popisu 1991.Kada Bosnjaci eksplodiraju po svim naseljima, a u nekima skoro i preuzimaju demografsku vecinu od Hrvata na primjer Potoka, Kutilivca, ali i velik porast u mnogim naseljima
Popis iz 1991 daje najbolju sliku Bosnjacima ovdje u zadnjih 140 tak godina
Rastani 1451 stanovnika:659 Srba, 326 Hrvata,380 Bosnjaka i 9 ostalih
Vrapcici 3464 stanovnika:1952 Srba,485 Hrvata,802 Bosnjaka
Kutilivac 1364 stanovnika:134 Srba, 619 Hrvata,558 Bosnjaka
Potoci 2921 stanovnika:752 Srba,1097 Hrvata,969 Bosnjaka
Humilisani 1780 stanovnika:898 Bosnjaka,200 Hrvata,663 Srba
Zeljusa 853 stanovnika:803 Srba,20 Bosnjaka i 3 Hrvata
Prigradjani 1018 stanovnika:581 Srba, 59 Hrvata i 362 Bosnjaka
Podgorani 713 stanovnika:622 Bosnjaka,65 Srba i 10 Hrvata
Vojno 622 stanovnika:456 Hrvata,110 Srba i 28 Bosnjaka
Tad imamo Bijelo Polje sa
Srba oko 5700
Hrvata oko 3280
Bosnjaka oko 4620
Bosnjaci su imali demografsku vecinu u naseljima Podgorani i Humilisani
Srbi su imali demografsku vecinu u naseljima Zeljusa, Prigradjani,Rastani i Vrapcici
Hrvati su imali demografsku vecinu u naseljima Vojno,Potoc i ,Kutilivac
Od 9 naseljenih mjesta Bijelopoljske kotline s obe strane rijeke Neretve.Bosnjaci su imali demografsku vecinu u 2 naselja.Hrvati u 3.Srbi su imali demografsku vecinu u 4 naselja.I bilo ih je najvise
Bosnjaci su imali dzamije u naseljima Kutilivac,Podgorani,Potoci i Humilisani na popisu 1991
Moze se reci da Bijelopoljska kotlina i mikroregij je imao dominantnu vecinu Srba i Hrvata oko 9000.Bosnjaka je bilo 4620.Znaci tek nesto oko 35% Bosnjaka od ukupnog broja stanovnistva Bijelog Polja s popisa 1991
Statistika je cudna stvar.I uskoro dolazi i popis 2013 godine.To dolazi za manje od 2 mjeseca.No, pogledajmo i zadnju pred-statistiku Bijelog Polja kroz zadnje izbore 2010 godine i poredimo stvari s 1991 godinom
Vrapcici 2259 redovnih biraca:1862 Bosnjaka
Podgorani 515 redovnih biraca:513 Bosnjaka
Prigradjani 579 redovnih biraca:487 Bosnjaka
Vojno 411 redovnih biraca:2 Bosnjaka
Rastani 1027 redovnih biraca:240 Bosnjaka
Humilisani 960 redovnih biraca:796 Bosnjaka
Kutilivac 1140 redovnih biraca:888 Bosnjaka
Potoci 2009 redovnih biraca:995 Bosnjaka
Zeljusa 443 redovna biraca:137 Bosnjaka
Dzamije danas postoje u naseljima Vrapcici i Prigradjani
Bosnjaci danas cine demografsku vecinu u naseljima:Vrapcici, Prigradjani, Kutilivac, Humilisani,Podgorani i Potoci.Od 9 naseljenih mjesta Bijelog Polja.Bosnjaci ovog puta imaju demografsku vecinu u 6 naseljenih mjesta Bijelog Polja.Sto je mnogo vise od 2 naseljena mjesta s popisa 1991 godine.Broj Bosnjaka je takodjer naglo skocio i u naselju Zeljusa, ali ono i dalje ima Srpsku vecinu
Od oko 9350 redovnih biraca.Bosnjaka ima oko 5925 biraca.Ili skoro 65% ukupnih biraca na podrucju Bijelog Polja
