Salih Jalimam, Filozofski fakultet, Tuzla.
U historijskoj literaturi Bilinopoljska izjava okarakterizirana je kao jedan od najproblematičnijih dokumenata crkvene historije Bosne i Hercegovine, uz koji su vezane brojne dileme s kojima se starija i novija historiografija susretala i susreće, i koje vrlo teško rješava. Razlog tome je i činjenica da se u historijskoj literaturi susreće pravo šarenilo mišljenja o samoj Bilinopoljskoj izjavi od 8. aprila 1203. godine, kao i brojnim drugim pitanjima koja su u vezi s njom. U historijskoj literaturi i komunikaciji koristilo se i koristi nekoliko različitih naziva za taj dokument (abju-ratio ili odricanje, izjava, ispovijed ), jednako kao što vlada šarenilo i u označavanju onoga šta se stvarno desilo na Bilinom polju toga 8. aprila 1203. godine (sabor, sastanak, koncil, skupština).
Bilinopoljska izjava je prvu modernu historijsku interpretaciju doživjela daleke 1869. godine u kapitalnom djelu polihistora Franje Račkog: Bogomili i patareni. Franjo Rački naziva je “listinom kojom su se njekoliko odličnijih Patarena odrekli svoje vjere” i to će biti jedan od razloga da se ovaj dokumenat do današnjih dana naziva Bilinopoljskom abjuracijom (odricanje od hereze).
Potrebno je na samom početku ukazati da se tekst Bilinopoljske izjave sačuvao samo u savremenom latinskom prijevodu, kojeg je objavio prema originalu Augustin Theiner. Bilinopoljska izjava iz 1203. godine privlačila je i privlači sporadičnu pažnju brojnih istraživača historije srednjovjekovne Bosne, koji su je zavisno od brojnih pretpostavki i viđenja tumačili, komentirali i davali joj određena značenja. Zanimljivo je spomenuti daje Bilinopoljska izjava privlačila pažnju historičara isključivo sa željom da protumače brojne nedoumice i kontraverze vezane za bosansku srednjovjekovnu herezu, vjerske prilike i odnose u prvim stoljećima srednjovjekovne bosanske države, tako daje stekla status i važnog dokumenta kojim se tumače historijske, društvene, kulturne i socijalne promjene srednjovjekovne Bosne.
