Srednjobosanski kanton 1991-2013 kretanje stanovnistva
Teritorija danasnje Srednjobosanskog kantona(SBK) Sastoji se od 12 opcina.Na tom podrucju zabiljezeno je 655 naseljena mjesta s popisa 1991.Iako taj broj mozda je i malo veci,s obzirom da danasnji Sbk se sastoji dijelom i od naselja Krusevo Brdo I I Krusevo Brdo II.Koje nemaju stanovnika jer centralni dio naselja ovdje je lociran u manjem entitetu.Kao i naselja Prisoje,Jezero ciji najveci dijelovi se nalaze u manjem entitetu.a ne u Federaciji Bih.Od 655 naseljenih mjesta s popisa 1991,iako realno mozda bi mogli reci da je tu bilo izmedju 654-658 naseljenih mjesta.Nacionalna struktura bila je slijedeca:296 Bosnjaka,270 Hrvatska,85 Srpska,1 ostalo naselje.1 ostalo naselje je Kotacalo(Kiseljak).Inace naseljeno Romskom manjinom.Kao i jedno naselje bez vecine .Gredine(Bugojno)
1)Dobretici
Podrucje opcine Dobretici se sastoji od 18 naseljenih mjesta.Svih 18 imaju Hrvatsku vecinu.Svi pricaju Hrvatskim jezikom.Na podrucju cijele opcine samo 4 osobe pricaju Bosanskim jezikom.Zanimljivo svi se nalaze u selu Pavlovici gdje Bosanski jezik ucestvuje s skoro 5% stanovnistva ovdje.Nekih promjena ili pomjeranja ovdje nema.Hrvati koji pricaju Hrvatskim jezikom.U odnosu na popis iz 1991 kad je ovaj dio bio sastavni dio opcine Skender Vakuf.Geografski vise dio Krajine.Danas je ova opcina samostalna i u sastavu je Sbk kantona
2)Donji Vakuf.Na podrucju opcine Donji Vakuf smo imali 39 Srpskih,3 Hrvatska i 25 Bosnjacka naselja popisa 1991.Na popisu 2013 imali smo 46 Bosnjackih,1 Hrvatsko i 1 Srpsko naselje.Srbi su fakticki moze se reci unisteni na podrucju opcine Donji Vakuf,gdje danas imaju samo 1 Srpsko naselje(Ruska Pilana) A i to selo 10 stanovnika:2 Bosnjaka i 8 Srba.Ima Bosnjake.Buducnost ovog kraja ce biti da ce Bosnjaci najvjerovatnije mnogo prije nego kasnije preuzeti i ovo jedino Srpsko selo s popisa 2013.Fakici su jedino Hrvatske naselje ovdje.10 stanovnika:10 Hrvata.Interesantna je i jezicka struktura ovdje.8 Hrvatski i 2 Bosanski,gdje 20% deklarisanih Hrvata u ovom selu je reklo da im je maternji jezik Bosanski.U odnosu na popis iz 1991 godine moze se reci da su Bosnjaci najvise ovdje povecali svoj udio kao i broj sela.Opcina ce od 2020 godine biti fakticki homogeno Bosnjacka,ako se gleda mortalitet Srba i Hrvata na ovom podrucju
3)Fojnica.Interesantna opcina.Na ovom podrucju nije bilo Srpskih naselja.Opcina je bila izmjesana Bosnjacko-Hrvatskim naseljima.Od 54 naseljena mjesta popisa 1991.Imali smo 29 Bosnjackih i 25 Hrvatskih.Skoro pa identicno moze se reci.No,slika na popisu 2013 je skroz drugacija.Ovdje sad imamo 35 Bosnjackih i 15 Hrvatskih naselja.Od ukupno 50 naselja s popisa 1991.4 naseljena mjesta su nestala i necu ih ubrojati u spisak naseljenih mjesta ovdje popisa 2013.Sva su imala Hrvatsku vecinu na popisu 1991 godine.Neka interesantna naselja Gradina 24 stanovnika:13 Bosnjaka,11 Hrvata.17 Bosanski i 7 Hrvatski.Grad Fojnica 3570 stanovnika:2417 Bosnjaka,935 Hrvata.2568 Bosanski i 897 Hrvatski.U odnosu na popis iz 1991 godine.Hrvati su ovdje izgubili cak 10 naseljenih mjesta.Od tog 4 koja su postala nenaseljena,dok su Bosnjaci demografski preuzeli 6 bivsih Hrvatskih naselja.
4) Opcina Vitez.Imala je 34 naseljena mjesta s popisa 1991:16 Bosnjackih,16 Hrvatskih i 2 Srpska naselja.U odnosu na popis iz 1991 godine.Vidi se povecanje broja Hrvata u slijedecim naseljima koja su imala Bosnjacku vecinu na popisu 1991 godine
Divjak 271 Hrvat popisa 1991,606 Hrvata popisa 2013
Grad Vitez 2607 Hrvata popisa 1991,3912 Hrvata popisa 2013
Kruscica 590 Hrvata popisa 1991,628 Hrvata popisa 2013
Gacice 264 Hrvata popisa 1991.281 Hrvata popisa 2013
Ahmici 87 Hrvata popisa 1991.176 Hrvata popisa 2013
Upitno je da li su Hrvati stvarno povecali svoj udio u naselju Kruscica,zbog velikog broja Jugoslovena na popisu 1991 ili je broj ostao isti.Iako moze se reci da su Bosnjaci povecali svoj udio ovdje.U odnosu na popis iz 1991 godine.Hrvati su postali etnicka vecina u naseljima:Pirici,grad Vitez.I bili su veoma,veoma blizu preuzimanja sela Gacice na popisu 2013 godine.Bosnjaci su preuzeli Poculicu bivse Hrvatsko naselje koje ima samo 3 Hrvata na popisu 2013.Kao i bivsa Srpska naselja:Tolovici i Ljubic.Interesantno je i selo Pirici
Pirici 165:74 Bosnjaka i 80 Hrvata.82 Bosanski i 78 Hrvatski
Tako imamo ukupno 17 Hrvatskih naselja nacionalno.16 Naselja s vecinskim Hrvatskim jezikom.17 Bosnjackih naselja i 18 naselja s vecinski Bosnjackim stanovnistvom
5)Gornji Vakuf.Ova opcina je imala 50 naseljenih mjesta popisa 1991.29 Bosnjackih i 21 Hrvatsko naselje.Nije bilo Srpskih naselja u ovoj opcini.U odnosu na popis iz 1991 najveci sok moze se reci je Hrvatska etnicka vecina u samom gradu Gornjem Vakufu.Iako ja smatram da neki dijelovi grada Gornjeg Vakufa su pripojeni susjednim selima tipa Krupa i Batusa.Ti dijelovi su bili sastavni dijelovi grada Gornjeg Vakufa 1991,dok su danas postali moze se reci ruralni dijelovi,tj sastavni dijelovi doticna naselja.U odnosu na popis iz 1991 kad je bilo 29 Bosnjackih naselja.Broj Bosnjackih naselja je ostao isti 29.Bosnjaci su izgubili etnicku vecinu u naseljima Kute i gradicu Gornjem Vakufu.A preuzeli bivsa Hrvatska naselja Krupa i Bistrica.Broj Hrvatskih naselja je znacajno opao.I cak s relativnom vecinom u gradu Gornjem Vakufu,rezultat moze se vise reci izmjena naseljenih mjesta i spajanja sela a ne migracije stanovnistva.Velika razlika!.Oni su imali svega 16 Hrvatskih naselja ovdje popisa 2013.Sto je 5 manje u odnosu na popis iz 1991 godine.Napomena na popisu 2013 godine javlja se selo Trnovaca,sastavni dio sela Podgradja na popisu 1991 godine
6)Kresevo.Kao i Gornji Vakuf,ova opcina nije imala Srpska naselja na popisu iz 1991 godine.Opcina je imala 27 naseljenih mjesta popisa 1991:21 Hrvatsko i 6 Bosnjacko naselje.Na popisu 2013 imamo 26 naselja:21 Hrvatsko i 5 Bosnjacko naselje.Bivse Hrvatsko selo Pirin popisa 1991 je nenaseljeno na popisu 2013.Dok su Hrvati preuzeli demografsku vecinu u mjesanom selu Mratinici 205 Bosnjaka,206 Hrvata.206 Bosanski i 202 Hrvatski.Hrvati nisu ipak uspjeli da preuzmu vecinu u ovom naselju sto se tice jezicke podloge.Iako realno uz popis koji je bio vise nego lazan i vjestacke optimalne podjele koje su se namecale samo jednoj strani,citaj Bosnjacima.Sasvim sumnjam da Hrvati imaju etnicku vecinu u ovom selu,ako bi se pravio popis a ne lazna namjestaljka ovdje.No,opet je interesantno kako Hrvati nisu mogli u dominantno Hrvatskoj opcini da preuzmu ovo naselje
7)Kiseljak.Na podrucju ove opcine imamo jedino ”ostalo”naselje na podrucju cijelog Sbk kantona.Naseljeno mjesto Kotacalo.Ova opcina je imala 1 Srpsko naselje.Naseljeno mjesto Drazevici popisa 1991.35 Bosnjackih naselja i 45 Hrvatskih naselja,kao i 1 Srpsko.Na popisu 2013 godine imamo 42 Hrvatska naselja,33 Bosnjacka.Srpskog naselje Drazevici popisa 1991 postalo je Hrvatsko.U odnosu na popis iz 1991 godine imamo 3 manje Hrvatska i 2 manje Bosnjacka naselja.Interesantno je selo Kotacalo 3 stanovnika:3 Roma.Naime sva 3 Roma je ovdje reklo da im je maternji jezik Bosanski.Tako da u opcini imamo 34 naseljena mjesta s Bosanskom vecinom jezickom
8)Novi Travnik.Na podrucju ove opcine bilo je 52 naseljena mjesta s popisa 1991:29 Bosnjackih,21 Hrvatsko i 2 Srpska naselja.Interesantno da je sam gradic Novi Travnik imao relativnu Srpsku vecinu ovdje.Grad ima apsolutnu vecinu Hrvata popisa 2013.Iako ja sam rekao godinama prije da ce udio Bosnjaka biti negdje oko 40% na popisu.Sto se je i ostvarilo.Daleko od nekih famoznih 80% ”Hrvata” u samom gradu.Na popisu 2013 godine imamo 32 Bosnjacka naselja+ 3 Bosnjacka naselja u odnosu na popis iz 1991:Dahovo,Rat i Zubici.Bivse Srpsko selo Trnovac je nenaseljen s popisa 2013 godine.Dok sam gradic N.Travnik ima Hrvatsku vecinu.Tako u cijeloj opcini imamo 51 naseljeno mjesto.32 Bosnjacka i 19 Hrvatskih.Jedino blago pomjeranje ovdje je u selu Hadzici preko 20% Bosnjaka na popisu 2013 godine.U ovom selu nije bilo Bosnjaka na popisu iz 1991 godine
9)Bugojno.Ova opcina na popisu 1991 godine je imala 78 naseljenih mjesta:39 Bosnjackih naselja,19 Srpskih,19 Hrvatskih i jedno naselje bez etnicke vecine.Interesantno je da bas to naselje bez etnicke vecine na popisu 2013 godine ima Bosnjacku vecinu.Na popisu 2013 godine imamo 9 Hrvatskih i 44 Bosnjacka naselja ovdje.Ne postoje Srpska naseljena mjesta ovdje na popisu 1991,i broj sela je naglo smanjen s 78 popisa 1991 na samo 53.Ili imamo 25 manje naseljenih mjesta u odnosu na popis iz 1991 godine.Cak i Nuhici bivse Bosnjacko selo s popisa 1991 je nenaseljeno danas
10)Travnik.Na podrucju opcine bilo je 37 Hrvatskih,8 Srpskih i 43 Bosnjacka naselja s popisa 1991 godine.Najveci dio naselja Donji Koricani je pripao manjem entitetu.Popis 2013 godine nam je rekao da ovdje imamo 2 Srpska naselja,54 Bosnjacka i 28 Hrvatskih.U Odnosu na popis iz 1991 godine.Hrvati imaju 9 manje naseljenih mjesta.Srbi su fakticki ostali vecina u naselju Sisava i Donjim Koricanima,iako najveci dio ovog sela je u manjem entitetu.Donji Koricani 10:10 Srba,opcina Travnik.Donji Koricani 89 stanovnika:84 Srba,4 Hrvata.Opcina Skender Vakuf.Ako bi gledali naselje Polje Slavka Gavrancica 163 Bosnjaka i 170 Hrvata.169 Bosanski i 165 Hrvatski.Imali bi cak 10 manje Hrvatskih naselja,sto se tice jezicke podloge.I 9 nacionalne
11)Busovaca.Na podrucju ove opcine bilo je 22 Hrvatska,2 Srpska i 23 Bosnjacka naselja.Naselja Jelinak,Nezirovici,Katici i Solakovici imaju Bosnjacku vecinu na popisu 2013 godine.Dok bivse Srpsko selo Podjele ima Hrvatsku vecinu.Javor nenaseljen na popisu 2013.Bosnjaci su umalo preuzeli i Hrvatsko naselje Gusti Grab 131 Bosnjak,138 Hrvata na popisu 2013.Ocehnici 5 stanovnika;5 Hrvata kao i Podjele su postale Hrvatsko.Tako imamo 20 Hrvatskih naselja i 26 Bosnjackih naselja na podrucju ove opcine
12)Jajce.Na podrucju ove opcine.Granice podlozne danasnjoj opcini Jajca,izbacena 3 Bosnjacka naselja:Jezero,Djumezlije i Cerkazovici.Ubaceno naselje Vlasinje koje je bilo u sastavu opcine Mrkonjic Grad popisa 1991.Imamo 22 Bosnjacka,22 Hrvatska i 12 Srpskih naselja.Ukupno 56 naselja.S tim da neka naselja tipa Prisoje se nalaze vecinski u manjem entitetu.
Naselja:Gornji i Donji Bespelj,Cvitovic,Barevo i Kupresani imaju Bosnjacku apsolutnu i relativnu vecinu na popisu 2013.Zapravo samo Kupresani imaju relativnu vecinu Bosnjaka sto je rezultat Romske manjine u ovom selu,iako selo ima znacajan udio Hrvata
Dubrave je bez vecine 1 Bosanac,1 Hrvat
Sto se tice grada Jajca 7172 stanovnika:3267 Bosnjaka,3273 Hrvata,iako ima tijesnu relativnu Hrvatsku vecinu sto je posljedica laznog popisa.Kad kazem lazni ne mislim na lazno popisivanje jer su se svi lazno popisivali.Obicno se metodologija mora izvrsiti 12 mjeseci prije popisa sto nije uradjeno s Bosnjacima.Pa se je ”kasnije”utvrdila ” Bavar i Seliste bivsa Bosnjacka naselja s popisa 1991 godine.Na popisu 2013 su nenaseljena,iako to sustinski ne mijanja nista,jer okolo nema Srpskih ili Hrvatskih naselja,citaj okruzena su samo Bosnjackim naseljima
Vratimo se jezickoj podlogi jer po meni objasnjava bolje etnicku situaciju jer su se Bosnjaci manje dijelili ako se gleda jezicka struktura.Imamo grad Jajce 7172 stanovnika:3604 Bosanski,3245 Hrvatski i 136 Srpski.Naselja Cusine i Bravnice kao i Zdaljevac imaju Hrvatsku vecinu,kao i grad Jajce.Iako rekao sam da etnicka vecina Hrvata za grad Jajce je skoro pa smijesna,vidi jezik,vidi podjelu,kao i metodologiju za Bosnjake
Imamo 21 Hrvatsko naselje,4 Srpska.Iako najveci dio naselja Jezero se nalazi u sastavu manjeg entiteta.1 mjesano naselje Dubrave 2 stanovnika:1 Bosanac,1 Hrvata.ali oba stanovnika pricaju Bosanskim jezikom,citaj 100% Bosanski jezik u ovom naselju.Kao i 24 Bosnjacka naselja,ili + 2 u odnosu na popis iz 1991 godine
20 naselja s vecinskim Hrvatskim jezikom.U Gradu Jajcu apsolutna vecina Bosanskog jezika
Zavrsna analiza za Sbk kanton
2 najveca gradica u ovom kantonu Bugojno i Travnik imaju vise nego dominantu vecinu Bosnjaka u oba grada.Najvjerovatnije oba gradica ce u veoma skoro vrijeme imati preko 90% Bosnjaka.Slab natalitet Srba i Hrvata,asimilacija,kao i doseljavanja iz okolnih sela.To je nesto sto se vec sad desava.Isto sam nesto prije napisao i za opcinu Jajce rast Bosnjaka po brojnim naseljima,cak i po naseljima koja imaju Hrvatsku vecinu danas
http://www.bosanskehistorije.com/geografija/23-demoanaliza/2110-jajce-detaljna-demografska-analiza-popisa-2013
Mnogi bi rekli da i Hrvati imaju razlog za slavlje.Hrvatska vecina u gradicu Vitez.Hrvatska vecina u Gornjem Vakufu.Pa moze se reci cak i Hrvatska vecina u samom gradu Jajcu.No,ja ne mislim tako.Posve je jasno da se metodologija uvijek mjenja i mjenjat ce se.Naprimjer za Gornji Vakuf ovog puta dijelovi grada Gornjeg Vakufa su pripojena selima.Pa je ispala prividna vecina Hrvata.Neki bi rekli da su Hrvati izdominirali u gradu Jajcu.Alio ja smatram to cistom gluposcu.Pa,pogledajte samo konfiguraciju terena gdje su Hrvati.Posebno sam sjever opcine Jajce gdje su Bosnjaci preuzeli skoro sva vaznija naselja.Onda se moze manje-vise primjetiti da su Hrvati u totalnoj enklavi.Ako se vidi i dominacija Bosanskog jezika na popisu 2013.Gdje Bosanski jezik opet ima apsolutnu vecinu.Onda je to meni opet poraz.Zaledje je uvijek kod Bosnjaka.Uvijek ce neki seljak doci i nastaviti zivjeti u gradu Jajcu,imamo to i sire zaledje naprimjer Sipova kod Bosnjaka,pa i Donjeg Vakufa.U naprimjer Donjem Vakufu danas fakticki nemamo Srbe i Hrvate, a ako gledamo samo naprimjer sela Klimenta i Karici gdje nije bilo Bosnjaka na popisu 1991.Onda je vise nego jasno da ce se naseljavanje nastaviti u godinama i decenijama koja su pred nama.Toliko da se etnicka struktura biti jos gora za Hrvate.Neki kvazi demografi su pricali o 2/3 Hrvatskoj vecini u gradicu Jajcu i cak 80% Hrvata u gradu Novom Travniku.Sto se tice gradic Novi Travnik.Iako ima apsolutnu Hrvatsku vecinu.Najveca fabrika u gradu je u dijelu grada gdje uglavnom zive samo Bosnjaci.Sto ce i rezultirati doseljavanjem u ovaj grad.Vise sam nego uvjeren da ce ovaj gradic za 10-20 godina imati Bosnjacku vecinu.Ako ne i prije
Uostalom i sam broj naselja nam govori dosta toga
Bosnjaci 296 naseljenih mjesta popis 1991.345 naseljenih mjesta popis 2013.351 Bosanski jezik vecina
Srbi 85 naseljenih mjesta popis 1991.7 naseljenih mjesta popis 2013.7 Srpski jezik vecina
Hrvati 270 naseljenih mjesta popis 1991.227 naseljenih mjesta popis 2013.224 Hrvatski jezik vecina
