Srpska sela blede na geografskoj karti
Od oko hiljadu predratnih stanovnika, isključivo Srba, u Lipu, Doljane i Teočak, sela bihaćke opštine, „vratila” se samo crkva čiju su obnovu finansirali seljani rasuti po svetu.
Od našeg dopisnika
Lipa – Pre desetak godina u Lipu kod Bihaća vratilo se četvoro Srba. Pošto joj je umro suprug Mile, Dara Balaban je ponovo otišla u izbeglištvo, dok su drugo dvoje srpskih povratnika, starica Smiljana Romić i sin joj Sveto umrli od gladi. Posle njih četvoro u Lipu se više niko nije vraćao.
– Dao bog da je Lipa jedina u bihaćkoj opštini. Bilo bi dobro da je Lipa jedini ružan primer. A nije, jer u dvadeset i šest sela i zaselaka u kojima su pre rata živeli isključivo Srbi, ni četrnaest godina posle rata, niko se nije vratio. Sva ta naša sela izbrisana su sa geografske karte. Sve što smo imali zaraslo je u korov. I ruševine naših kuća i naša groblja – počinje priču Drago Romić koji je, posle rodne Lipe, novi krov nad glavom podigao u Inđiji.
Od oko hiljadu predratnih stanovnika, isključivo Srba, u mesnu zajednicu Lipa, kojoj pripadaju još i Doljani i Teočak, „vratila” se samo crkva Presvetog Vaznesenja Gospodnjeg, sagrađena i osveštana pre više od jednog veka. Dva puta je od tada rušena. Prvi put 1941. a drugi put 1995. godine. Njenu obnovu finansirali su seljani rasuti po svetu.
– U bihaćkoj opštini danas je ostalo jedino onih dvanaest hiljada Srba u zajedničkoj grobnici na Garavicama, koje su ustaše umorile prve godine Drugog svetskog rata. Sramota je to, čoveče… Nema kome nismo pisali i molili za pomoć kako bi se u rodni kraj vratilo svih dvesta pedeset domaćinstava koja su potpisala zahtev za povratak. Samo smo dobili odgovor od državnog ministarstva za izbeglice da oni nisu predvideli sredstva za obnovu kuća na području Bihaća – kaže Boško Romić koji sa kćerkama Aleksandrom i Adrijanom i suprugom Svjetlanom čeka dan kada će ponovo biti na dedovini.
U bihaćkoj opštini pre rata bilo je četrnaest i po hiljada Srba. U samom gradu Bihaću čak osam i po hiljada. Jerej Dalibor Nenić kaže da su, od svih srpskih sela u predratnoj bihaćkoj opštini, naseljeni jedino Pritoka i Lohovo. Drago Romić tvrdi da u bihaćkoj opštini danas nema više od devedesetak domaćinstava, odnosno malo više od dve stotine Srba.
– Vratili bi se ljudi i spavali bi, ako treba, i pod vedrim nebom. Ali shvatite da se ljudi najviše boje gladi. Uostalom, nemali broj srpskih povratnika u druga mesta na području Federacije BiH umro je od gladi – naglašava Drago.
Boli Srbe Lipe, Doljana i Teočaka i to što svih poratnih godina neki drugi ljudi napasaju na desetine svojih stada i u njima na hiljade ovaca i krava, i to na imanjima koja su pripadala Srbima. Boli ih i to što se obrađuje, zaorava i ubira letina sa srpske zemlje te što se eksploatišu šume i majdani. I sve to bez ikakve kontrole, ali i bez ijedne marke koja bi Srbima trebalo da pripadne na ime nadoknade.
Osim naše crkve, više se niko nikad neće vratiti u Lipu, Doljane i Teočak. Možda neka naša druga ili treća generacija opet pokuša povratak u rodni kraj. I to će biti dobro ako se dogodi… Ono što je sada jedino moguće jeste da obnavljamo naše svetinje koje će budućim generacijama svedočiti da su i u ovom kraju u Federaciji BiH od pamtiveka živeli Srbi, zaključuje Drago Romić.
Slaviša Sabljić
