Buzim u Cazinskoj Krajini
Simbolican naslov teme.Buzim u Cazinskoj Krajini.Cazinska Krajina kao mikroregija mnoge vece Bosanske Krajine.U narodu poznata i kao ”Ljuta” Krajina je dio teritorije Bosanske Krajine s lijeve obale rijeke Une i obuhvaca danasnje opcine Cazin,Velika Kladusa,Buzim kao i dio Bosanske Krupe.Na teritoriji danasnje opcine Buzim.Podatci su za zadnjeg popisa stanovnistva 2013 godine.Bilo je ukupno 7 naseljenih mjesta:Varoska Rijeka,Mrazovac,Lubarda,
Buzim je stari srednjovjekovni grad.Zaceci grada datiraju iz 13 stoljeca,tacnije 1251 godine kad je stari grad sagradjen.Teritorija danasnje opcine ima povrsinu od 130 km2,tacnije 129 km2.I prilicno je homogena bila na zadnjem prijeratnom popisu stanovnistva iz 1991 godine.No,kakva je bila historija kretanja tog podrucja?U razmaku izmedju zadnjeg popisa radjenog od strane Austro-Ugarske vlasti 1910 godine?Do,zadnjeg prijeratnog popisa 1991.Kao i poslijeratnog popisa 2013?Sta nam ukazuje kretanje stanovnistva tog kraja u zadnjih 100 godina?
Krenimo od 1910 godine.Na podrucju danasnje opcine Buzim s popisa 1910.Imali smo slijedecu etnicku strukturu po naseljenim mjestima:
1)Mrazovac 1495 Stanovnika na popisu 1910.203 Srba i 1292 Bosnjaka .Dijelio se je pak na slijedece zaseoke:
Mrazovo 330 stanovnika:313 Bosnjaka,2 Hrvata i 15 Srba
Mrazovac srediste sela s 531 stanovnikom.Slijedece etnicke strukture:478 Bosnjaka i 53 Srbina
Bucevci 191 stanovnika:124 Srba i 67 Bosnjaka
Bregovi 443 stanovnika:432 Bosnjaka i 11 Srba
Iako preovladavaju Bosnjaci u ovom selu: 1290 Bosnjaka spram 203 Srbina.Selo nije bilo skroz etnicki homogeno.Makar na popisu 1910.Posebno jer su Srbi cinili vecinu u zaseoku Bucevci s popisa 1910 godine
2)Lubarda 1259 stanovnika:1259 Bosnjaka na popisu 1910
Dijelila se je na slijedece zaseoke:
Lubarda centralni dio sela sa 465 stanovnika.Svi su Bosnjaci
Elkasova Rijeka sa 553 stanovnika.Svi su Bosnjaci
Trebinja 241 stanovnika.Svi su bili Bosnjaci
3)Konjoder 693 Stanovnika:675 Bosnjaka i 18 Srba na popisu 1910
Dijeli se na slijedece zaseoke:
Konjoder,centralni dio sela sa 325 stanovnika:307 Bosnjaka i 18 Srba
Hrgari 42 stanovnika.Svi su Bosnjaci
Pajalici 144 stanovnika:Svi su Bosnjaci
Pehlici 134 stanovnika.Svi su Bosnjaci
Zhutici 48 stanovnika:Svi su Bosnjaci
4)Bag 389 stanovnika:389 Bosnjaka
Koji se pak dijeli na:
Centralni dio sela Bag s 341 stanovnikom.Svi su bili Bosnjaci
Velica selo 48 stanovnika:Svi su Bosnjaci
5)Buzim 703 stanovnika:701 Bosnjaka,1 Srbina i 1 Hrvata
Samo naselje Buzim se je dijelilo na slijedece zaseoke:
Buzim centralni dio sela s 154 stanovnika.Svi su Bosnjaci
Kamenica 161 stanovnikom:160 Bosnjaka i 1 Srbin
Kupusnice 184 stanovnika:Svi su Bosnjaci
Luke 204 stanovnika:203 Bosnjaka i 1 Hrvata
6) Dobro Selo 1828 Stanovnika: 1623 Srba i 265 Bosnjaka
Samo naselje se je dijelilo tad na slijedece zaseoke:
Dobro Selo,centralni dio sela sa 532 stanovnika:Svi su bili Srbi
Cava 372 stanovnika:107 Srba i 265 Bosnjaka
Radoc 924 stanovnika:Svi su bili Srbi
Od 3 zaseoka Dobrog Sela.Srbi su imali vecinu u 2.Bosnjaci u jednom.Svi Bosnjaci Dobrog Sela su zivjeli u zaseoku Cava gdje su cinili vecinu na popisu 1910 godine.Takodjer zaseok Radoc je bio veci i od samog centralnog dijela sela,tj Dobrog Sela
I zadnje selo danasnje opcine Buzim.Varoska Rijeka.Najvece selo tog kraja s popisa 1991 godine,ali ne i s popisa 1910 godine.Najvece selo Buzimskog kraja tad je bilo Dobro Selo
7)Varoska Rijeka 1633 stanovnika:1393 Bosnjaka i 240 Srba
Samo naselje se je tad dijelilo na slijedece zaseoke:
Bucevci 123 stanovnika:Svi su bili Bosnjaci
Radostovo,danas Zaradostovo 382 stanovnika:Sve Bosnjaci
Varosine 575 stanovnika:240 Srba i 335 Bosnjaka
Varoska Rijeka 553 stanovnika:553 Bosnjaka
Analizirajuci danasnju opcinu Buzim s popisa 1910 godine,gdje je cak i bila detaljna klasifikacija naselja po zaseocima.Dobijemo slijedecu etnicku strukturu tog kraja s popisa 1910 godine
Srba 2085
Bosnjaka 5974 Bosnjaka
Ili procentualno oko 25% Srba i 75% Bosnjaka.Srbi su cinili vecinu na podrucju Dobrog Sela i bilo ih je nesto u Varoskoj Rijeci te Mrazovca.Ostala naselja su bila homogeno Bosnjacka na popisu 1910 godine
3 godine nakon zavrsetka 1 svjetskog rata.I prvi popis tadasnje kraljevine SHS(Srba,Hrvata i Slovenaca).Tj popis 1921 godine.Dao nam je slijedecu sliku ovog kraja
1)Bag 348 stanovnika:348 Bosnjaka
2)Varoska Rijeka 1629 stanovnika:1192 Bosnjaka i 437 Srba.Interesantan je rast Srba u ovom selu s 240 Srba popisa 1910 na 437 popisa 1921.Dok je broj Bosnjaka pao s 1393 popisa 1910 na 1192 ili cirka 201 Bosnjaka manje,u odnosu na popis iz 1910 godine
3)Buzim 659 stanovnika:659 Bosnjaka
4)Dobro Selo 1665 stanovnika:1447 Srba i 218 Bosnjaka
5)Lubarda 1170 stanovnika:1170 Bosnjaka
6)Mrazovac 1373 stanovnika:1373 Bosnjaka
7)Konjoder 586 stanovnika:568 Bosnjaka i 17 Srba
U odnosu na popis 1991 godine.Najveci pad kod Srba se je desio u naselju Mrazovac s 203 Srba popisa 1910 da bi selo bilo bez Srba na popisu 1921.Objasnjenje treba traziti u prekrajanju naseljenih mjesta,tj zaseoka.Odredjenog dijela.Ocigledno je da je dio Mrazovca pripojen Varoskoj Rijeci,gdje je broj Srba drasticno povecan.
U odnosu na popis iz 1910 godine kada smo na tom podrucju imali 2085 Srba i 5974 Bosnjaka
Na popisu 1921.Ovaj kraj tad ima 1901 Srbina i 5528 Bosnjaka
Srba je tacno 184 manje u odnosu na popis iz 1910 godine,ili -184
Bosnjaka je tacno 446 manje u odnosu na popis iz 1910 godine,ili -446
Srba je nesto malo vise od 25%.Skoro 75% su Bosnjaci.Oba naroda su drasticno pala u odnosu na 1910 godinu.Kako je popis 1931 godine bio veoma brzo organizovan.Posebno i nakon moze se reci tadasnje 6 Januarske diktature 1929 godine.,On je samo radjen tad po kotarima.Bez nacionalne pripadnosti po naseljenim mjestima
Punih 50 godina.Dolazimo na popis 1971.Kako je popis 1948 bio veoma brzo organizovan.Bez nacionalne strukture po naseljenim mjestima.Popis 1953 inace veoma dobro organizovan ali bez nacionalne strukture po naseljenim mjestima.Zasluzuje makar detaljnije podatake.Makar s tog podrucja,s popisa 1953 godine.On je bio slijedeci.
Varoska Rijeka 2501 stanovnika
Mrazovac 1591 stanovnika
Lubarda 2022 stanovnika
Konjoder 957 stanovnika
Buzim 1089 stanovnika
Bag 410 stanovnika
.Popis 1961 s nacionalnom struktorom po naseljenim mjestima,ali Bosnjaci tad nisu imali pravo na nacionalno izjasnjenje.Odlucio sam da pomjerem putanja kretanja ovog kraja.Sve do popisa 1971 godine.Ili punih 50 godina nakon zadnjeg detaljnog popisa ovog kraja po naseljenim mjestima.
Mrazovac 2252 stanovnika:2239 Bosnjaka i 3 Srba
Buzimski kraj je popisu 1953 godine imao 9569 stanovnika.Dok je na popisu 1971 godine bilo evidentirano 12 579 stanovnika.Ili oko 3000 vise u odnosu na 1953 godinu
Varoska Rijeka 4353 stanovnika:4304 Bosnjaka i 1 Srbin
Mrazovac 2740 stanovnika:2680 Bosnjaka i 13 Srba
U odnosu na popis iz 1971 kad je Buzimski kraj imao 12 579 stanovnika.Na popisu 1981 ovaj kraj je imao 15 413 stanovnika.Ili cirka 2850 vise u odnosu na popis iz 1971 godine
Zadnji prijeratni popis iz 1991 godine nam je dao slijedecu sliku ovog podrucja:
Bag 644 stanovnika:636 Bosnjaka
Varoska Rijeka 4992 stanovnika:4942 Bosnjaka i 4 Srba
Mrazovac 3149 stanovnika:3130 Bosnjaka i 2 Srba
Ili tacno 16 940 stanovnika na popisu 1991 godine
Analizirajuci popise izmedju 1910-1991 godine.Dobijemo slijedecu sliku Buzimskog podrucja
Popis 1910:2085 Srba,5974 Bosnjaka
Popis 1921:1901 Srba i 5528 Bosnjaka
Popis 1971:229 Srba i 12 280 Bosnjaka
Popis 1981: 124 Srba i 15 091 Bosnjaka
Popis 1991: 91 Srba i 16 680 Bosnjaka
U odnosu na popis iz 1921 godine.Broj Bosnjaka je povecan za preko 3 puta.Sa 5528 Bosnjaka popisa 1921.Na 16 680 Bosnjaka popisa 1991.Dok je broj Srba pao s 1901 popisa 1921 na 91 popisa 1991
Uzrok pada Srba?
Iseljavanje ka Vojvodini.Najvecim dijelom.Pogledajmo primjer naselja Dobro Selo
Dobro Selo je imalo 496 Srba na popisu iz 1961 godine.I samo 51 Srbina na popisu 1991.U 30 godina,broj Srba je pao s 496 na 51.A,ako bi imali podatke za neposrednu migraciju stanovnistva i kolonizaciju Volksdeutscher sela,tj Poduvanskih Njemaca.Dobili bi sigurno jos porazniju sliku za Srbe
Buzimski kraj je bio izrazito homogen.I veoma gusto naseljen za vrijeme agresije na Bosnu.Dobrim dijelom su tu i sami Srbi pomogli.Iseljavanje ka Vojvodini.,Ali najvecim dijelom uz jaku nacionalnu svijest Bosnjaka na tom podrucju.Bilo je konstantno povecanje i veoma visoka stopa nataliteta Buzimskih Bosnjaka.Posebno izmedju 1953-1991 godine
Za kraj bih naveo ista naselja s popisa 2013 godine:
Dobro Selo 2330 stanovnika
Mrazovac 3835 stanovnika
Varoska Rijeka 5685 stanovnika
Bag 611 stanovnika
Buzim 2299 stanovnika
Konjoder 2143 stanovnika
Lubarda 3395 stanovnika
